ΑΠΟΔΟΧΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

Η κληρονομιαία περιουσία χωρίζεται σε δύο κατηγορίες το ενεργητικό και το παθητικό. Το ενεργητικό περιλαμβάνει όλα τα ακινητα, (σπίτια, οικοπεδα, αγροτεμαχια), τους τραπεζικους λογαριασμούς και τα υπολοιπα τραπεζικα προϊοντα (ομόλογα, μετοχές κ.τ.λ.), οχήματα, κοσμήματα, έργα τέχνης και οικοσκευή. Το παθητικό περιλαμβάνει τα χρέη της περιουσίας. Αν το παθητικό υπερβαίνει το ενεργητικό της κληρονομίας τότε υπάρχει το δικαίωμα αποποίησης του κληρονόμου, που μπορεί να γίνει εντός 4 μηνών από το θάνατο του κληρονομούμενου ή από την ημερομηνία δημοσίευσης της διαθήκης, αν υπάρχει. Η αποδοχή κληρονομιάς γίνεται σιωπηρά ή και με συμβολαιογραφικό έγγραφο. Αν δεν γίνει αποποίηση, τεκμαίρεται ότι έχει γίνει σιωπηρή αποδοχή μετά την πάροδο των 4 μηνών. Με συμβολαιογραφικό έγγραφο γίνεται η αποδοχή μόνο των ακινήτων της κληρονομιάς. Οταν δεν υπάρχει διαθήκη, κληρονόμουν οι εξ αδιαθέτου κληρονόμοι που είναι κατά το νόμο οι εγγύτεροι συγγενείς του αποβιώσαντος. Αυτοί ειναι τα τέκνα και ο σύζυγος. Αν τα τέκνα έχουν προαποβιώσει, την θέση τους καταλάμβανουν τα παιδιά τους (εγγόνια) αν υπάρχουν. Αν δεν υπάρχουν τέκνα αλλά υπάρχει σύζυγος, τότε κληρονομούν ο/η σύζυγος και τα αδέλφια του αποβιώσαντος, αν δεν υπάρχουν τέκνα και σύζυγος κληρονομούν τα αδέλφια κ.τλ. Με την διαθήκη ορίζονται οι κληρόνομοι κατά την βούληση του διαθέτη σε άλλα ποσοστά ή σε συγκεκριμένα περιουσιακά στοιχεία. Επίσης με την διαθήκη, δίνεται το δικαίωμα στον διαθέτη να συμπεριλάβει άτομα που δεν θα κληρονόμουσαν χωρίς διαθήκη (εξωτικοί). Η συμβολαιογραφική πράξη της αποδοχής κληρονομίας, μπορεί να γίνει οποτεδήποτε μέσα στα χρόνια. Ο καθένας μπορεί ξεχωριστά από τους υπόλοιπους συγκληρονόμους να αποδεχτεί μόνο το δικό του μερίδιο. Επίσης με την αποδοχή κληρονομιάς, οι κληρονόμοι μπορούν να αποδεχθούν για λογαριασμό του κληρονομούμενου, την κληρονομιά που είχε περιέλθει σε αυτόν σε προγενέστερο χρόνο και που δεν είχε αποδεχθεί. Π.χ. αποβιώνει ο πατέρας, ο οποίος είχε στο χωριό του ακίνητα τα οποία ανήκαν αρχικά στον δικό του πατέρα, αλλά δεν είχε γίνει αποδοχή κληρονομίας όταν εκείνος προ 40 περίπου ετών απεβίωσε.c2 Μπορούμε εμείς να αποδεχθούμε πρώτα για λογαριασμό του πατρός μας την κληρονομιά που περιήλθε σε εκείνον κατά το χρόνο θανάτου του πατέρα του. Αν υπήρχε και ποσοστό που κληρονομούσε η σύζυγός του και μητέρα του πατρός μας, η οποία απεβίωσε αργότερα, περιλάμβάνουμε στην αποδοχή κληρονομιάς και το δικό της μερίδιο που αποδέχεται ο πατέρας μας και στην συνέχεια τα δύο αυτά μερίδια τα αποδεχόμαστε εμείς ως κληρονομιά του πατέρα μας. Αυτή ειναι μια τριπλή αποδοχή κληρονομιάς, γιατί περιλάμβάνει τρείς θανάτους και τρία κληρονομικά δικαιώματα. Ο λόγος που πρέπει να συντάσσεται συμβολαιογραφικό έγγραφο για την αποδοχή κληρονομιάς είναι για να υπάρχει συνέπεια, συνέχεια και ακρίβεια στους τίτλους κτήσης ενός ακινήτου, έτσι ώστε σε περίπτωση που θελήσουμε να το μεταβιβάσουμε σε τρίτον να μην γεννιούνται αμφιβολίες ως προς την κυριότητάς μας επ’αυτού. Η αποδοχή της κληρονομιάς είναι η δήλωση βούλησης του προσωρινού κληρονόμου στον οποίο έχει επαχθεί η κληρονομιά ότι δέχεται την κληρονομιά και ότι επιθυμεί να καταστεί οριστικός κληρονόμος. Η αποδοχή της κληρονομιάς μπορεί αν γίνει είτε ρητά είτε σιωπηρά. Ρητή αποδοχή της κληρονομίας γίνεται με σύνταξη σχετικής πράξης αποδοχής κληρονομίας, η οποία συνήθως περιβάλλεται τον συμβολαιογραφικό τύπο, αφού απαιτείται δημόσια έγγραφο. Ωστόσο μπορεί να γίνει και με δήλωση στη Γραμματεία του κατά τόπον αρμοδίου Πρωτοδικείου. Συνέπεια της πράξης αυτής είναι ότι ο προσωρινός κληρονόμος καθίσταται οριστικός κληρονόμος, ωστόσο ακόμη δεν αποκτά κυριότητα επί των ακινήτων της κληρονομιάς. Για να καταστεί κύριος θα πρέπει να μεταγραφεί η συμβολαιογραφική πράξη αποδοχής της κληρονομιάς στο κατά τόπον αρμόδιο Υποθηκοφυλακείο. Σιωπηρή αποδοχή της κληρονομιάς γίνεται με ποικίλους τρόπους που συνίστανται σε πράξεις ή παραλείψεις του προσωρινού κληρονόμου. Αρχικά ορισμένες πράξεις «ανάμιξης του κληρονόμου στην κληρονομιά» με τις οποίες εκδηλώνεται η σαφής πρόθεση αποδοχής της κληρονομιάς από τον προσωρινό κληρονόμο είναι η αίτηση για έκδοση κληρονομητηρίου, το οποίο κατονομάζει τον αιτούντα ως κληρονόμο, η άσκηση περί κλήρου αγωγής ή διεκδικητικής αγωγής για διεκδίκηση πράγματος της κληρονομιάς που περιήλθε σε τρίτον, η υποβολή δήλωσης φόρου κληρονομιάς, η χρησιμοποιήση πράγματος της κληρονομιάς σαν δικό του, η διάθεση κληρονομιαίων, η άφεση χρέους της κληρονομιάς, κ.α. Επιπλέον η παράλειψη του προσωρινού κληρονόμου να αποποιηθεί την κληρονομιά εντός της προβλεπομένης βραχείας προθεσμίας των τεσσάρων (4) μηνών από τότε που έμαθε την επαγωγή της κληρονομιάς και τον λόγο της επαγωγής συνεπάγεται σιωπηρή αποδοχή της κληρονομιάς (πλασματική αποδοχή της κληρονομιάς), τεκμαίρεται δηλαδή ότι αποδέχθηκε σιωπηρά την κληρονομιά. Σε περίπτωση που η κληρονομία είναι κατάχρεη, υπάρχει δυνατότητα να προστατευτεί ο κληρονόμος. Αναλυτικότερα, με τον θάνατο του κληρονομούμενο, η κληρονομία του επάγεται κατευθείαν στους κληρονόμους του και ενοποιείται με την προσωπική τους περιουσία. Μετά λοιπόν από την συγχώνευση των περιουσιών, η περιουσία καθίσταται ένα ενιαίο σύνολο τόσο για τους ατομικούς δανειστές του κληρονόμου όσο και για τους δανειστές του κληρονόμου. Για να μην πληρώσει λοιπόν ο κληρονόμος με την ατομική του περιουσία τους δανειστές του κληρονομούμενου, μπορεί να προβεί σε αποδοχή της κληρονομίας με το ευεργέτημα της αποδοχής. Η διαδικασία αυτή γίνεται με δήλωση που υποβάλλεται στη Γραμματεία του κατά τόπον αρμοδίου Πρωτοδικείου (με βάση τον τόπο της τελευταίας κατοικίας ή διαμονής του κληρονομούμενου) και για την οποία συντάσσεται σχετική έκθεση. Αποτελέσματα της αποδοχής της κληρονομιάς με το ευεργέτημα της αποδοχής είναι ότι ο κληρονόμος ευθύνεται εφεξής για τα χρέη της κληρονομιάς μέχρι το ενεργητικό της κληρονομιάς. Δηλαδή για το παθητικό της κληρονομιάς δεν ευθύνεται πλέον με την προσωπική του περιουσία παρά μόνο με το ενεργητικό της κληρονομίας και όσο αυτό επαρκεί. Δηλαδή η κληρονομιά περιέρχεται στην κυριότητα του κληρονομούμενου, ωστόοο τίθεται στη διάθεση των δανειστών της κληρονομίας μέχρι το ύψος του ενεργητικού της. Ο κάθε κληρονόμος ασκεί το δικαίωμα της αποδοχής με το ευέργητα της αποδοχής για τον εαυτό του ξεχωριστά. Ωστόσο έκαστος κληρονόμος που θα προβεί σε αποδοχή της κληρονομιάς με το ευεργέτημα της απογραφής πρέπει να ανταποκριθεί σε συγκεκριμένες υποχρεώσεις, διαφορετικά μπορεί να εκπέσει από το ευεργέτημα αυτό και καθίσταται απλός κληρονόμος, με ό,τι συνέπειες αυτό συνεπάγεται. Συγκεκριμέα πρέπει: α) να συντάξει απογραφή του ενεργητικού και παθητικού της περιουσίας εντός προθεσμίας τεσσάρων (4) μηνών από τη δήλωση αποδοχής ενώπιον Συμβολαιογράφου, β) η απογραφή που θα συνταχθεί να μην είναι ανακριβής εκ δόλου ή να μην διαχειρίζεται την κληρονομική ομάδα δόλια και γ) να μην εκποιήσει ακίνητα της κληρονομίας χωρίς προηγούμενη άδεια δικαστηρίου.